ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι προτάσεις που παραθέτονται στη συνέχεια έχουν διατυπωθεί από την Αναπτυξιακή Εταιρία Νομού Θεσσαλονίκης κατά την μελέτη εκτίμησης της κατάστασης του περιβάλλοντος στο Νομό Θεσσαλονίκης (Αναπτυξιακή Εταιρία Νομού Θεσσαλονίκης 1996). Σύμφωνα με αυτήν, οι παρεμβάσεις για την αναστροφή της συνεχώς επιδεινούμενης κατάστασης του περιβάλλοντος θα πρέπει να επικεντρωθούν στους άξονες:
Θεσμικό
– Ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της Δ/νσης Υδατικών Πόρων Κεντρικής Μακεδονίας με την έκδοση των προεδρικών διαταγμάτων που προβλέπονται από το νόμο 1739/87.
– Θεσμοθέτηση των αρμοδιοτήτων των εμπλεκόμενων φορέων σε επίπεδο νομού με σκοπό τη συστηματική καταγραφή στοιχείων ποιότητας και ποσότητας-επάρκειας υδάτων (επιφανειακών και υπογείων) με τη δημιουργία αντίστοιχων τραπεζών πληροφοριών. Έτσι, ο κάθε φορές ανάλογα με τον τομέα ευθύνης του, θα είναι δυνατόν να επεξεργάζεται τα συγκεντρωμένα στοιχεία και να είναι εφικτή η έκδοση ετήσιας έκθεσης για την υφιστάμενη κατάσταση του υδατικού δυναμικού του νομού Θεσσαλονίκης.
– Εκπόνηση και εφαρμογή Σχεδίου Διαχείρισης Υδατικών πόρων Κ. Μακεδονίας.
Προστασία – διαχείριση
– Ενίσχυση της Δ/νσης Προστασίας Περιβάλλοντος της Νομαρχίας με ανθρώπινο δυναμικό
– Αυστηρή τήρηση της νομοθεσίας, παρακολούθηση (monitoring) ποιότητας αποβλήτων σε εικοσιτετράωρη βάση, επιβολή αυστηρών κυρώσεων (χρηματικά πρόστιμα, αφαίρεση άδειας λειτουργίας) στις βιομηχανίες που ρυπαίνουν.
– Χορήγηση βραχυπρόθεσμων αδειών (περιβαλλοντικών όρων) λειτουργίας σε βιομηχανικές μονάδες (π.χ. διετούς διάρκειας), έτσι ώστε να επανελέγχεται συχνά ο βαθμός προσαρμογής στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις.
– Επίσπευση της ολοκλήρωσης των έργων βιολογικού καθαρισμού (Γαλλικός) με παράλληλη μεταφορά αρμοδιοτήτων επίβλεψης σε τοπικούς φορείς (ΟΑΘ).
– Άμεσος καθαρισμός και απομάκρυνση των υλικών που προέρχονται από απόρριψη αγροκτηνοτροφικών ή αστικών στερεών αποβλήτων.
– Ορθολογική χρήση των φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων.
– Αξιοποίηση προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ενημέρωση για τη σημασία της σωστής χρήσης των υδάτινων πόρων για την τοπική ανάπτυξη, σε συνδυασμό με προγράμματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης των καλλιεργητών για τον τρόπο σωστής χρήσης των φυτοφαρμάκων.
– Υποχρέωση λειτουργίας εγκαταστάσεων βιολογικού καθαρισμού σε κάθε βιομηχανική μονάδα στη ΒΙΠΕΘ Σίνδου και τακτική εξακρίβωση της απόδοσής τους από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
– Χρησιμοποίηση της μεθόδου επεξεργασίας λυμάτων με τεχνητούς υγρότοπους σε μικρούς οικισμούς.
– Επιλογή κατάλληλων χώρων για τη διάθεση στερεών απορριμμάτων και εφαρμογή μέτρων προστασίας (στεγανοποίηση) των υπόγειων υδάτων στις περιοχές διάθεσης.
– Εκπόνηση σχεδίων αντιμετώπισης εκτάκτων επεισοδίων ρύπανσης.
– Οριοθέτηση και εφαρμογή διαχειριστικού σχεδίου των υγροτόπων του Δέλτα.
– Σύνδεση των αποχετευτικών δικτύων με τον κεντρικό αγωγό αποχέτευσης στο Π.Σ.Θ.
– Εγκατάσταση Λυσιμέτρων και συστημάτων ποιοτικής δειγματοληψίας για την προστασία των ποταμών από φαινόμενα ευτροφισμού.
Ειδικότερα, για το Δέλτα Αξιού–Αλιάκμονα-Λουδία προτείνονται:
– Εφαρμογή σχεδίων ανακύκλωσης αρδευτικών απωλειών από το Λουδία για τη μείωση του αρδευτικού ελλείμματος.
– Απαγόρευση κατασκευής αυθαιρέτων κτισμάτων.
– Περιορισμός κατασκευής υδραυλικών έργων (αρδευτικά και υδροηλεκτρικά φράγματα) ώστε να περιοριστεί αισθητά η αλλαγή ροής των ποταμών και η μείωση παροχής γλυκού νερού.
Τέλος, για την αποκατάσταση της καθίζησης στην περιοχή Καλοχωρίου πρέπει να εκπονηθεί συνολική σχετική μελέτη. Προτείνονται (Αναπτυξιακή Εταιρία Νομού Θεσσαλονίκης 1996):
– Οριστική διακοπή των γεωτρήσεων ΟΥΘ, ιδιωτών και βιομηχανιών,
– Κάλυψη των αναγκών ύδατος των τοπικών βιομηχανιών από τον ΟΥΘ,
– Επαναχρησιμοποίηση, ύστερα από βιολογικό καθαρισμό, του νερού των βιομηχανιών,
– Άμεση ενίσχυση του φράγματος που έχει υποστεί καθίζηση, για την προφύλαξη του οικισμού από εισροή θαλασσινού νερού,
– Ανάπλαση του έλους που βρίσκεται μεταξύ φράγματος και οικισμού στο οποίο λιμνάζουν τοξικά και βιομηχανικά απόβλητα,
– Διευθέτηση της κοίτης του Γαλλικού ποταμού και ανάπλαση των εκτάσεων που θα απελευθερωθούν με στόχο τη δημιουργία ζώνης περιαστικού πράσινου του ΠΣΘ.
Για την αποκατάσταση των παραποτάμιων εκτάσεων και λειτουργιών του οικοσυστήματος του Γαλλικού ποταμού εκπονήθηκε ειδική μελέτη (Ντικμπασάνη, Γ. Β. Ιωσηφίδης. 1998). Οι παρεμβάσεις που καθορίστηκαν στην προμελέτη του έργου αφορούν δύο κυρίως κατευθύνσεις:
– την αποκατάσταση των υγροτοπικών λειτουργιών του Γαλλικού ποταμού
– την υποδοχή και ενημέρωση των επισκεπτών.
Οι παρεμβάσεις που αφορούν την αποκατάσταση των υγροτοπικών λειτουργιών θα αναπτυχθούν σε περιοχή ανατολικά του Δήμου Σίνδου, στη δυτική όχθη του ποταμού, καταλαμβάνοντας τη στενόμακρη λωρίδα που δημιουργείται μεταξύ του εξωτερικού και του εσωτερικού αναχώματος του ποταμού.
Ειδικότερα προτείνεται η δημιουργία τριών μεγάλων υδατοσυλλογών συνολικής έκτασης 20 στρεμμάτων. Το νερό θα ανακυκλώνεται μεταξύ των υδατοσυλλογών ενώ περιφερειακά θα δημιουργηθούν τεχνητοί υγρότοποι. Η απαιτούμενη ποσότητα νερού θα εξασφαλιστεί από το συνδυασμό χρήσης νερού από το βιολογικό καθαρισμό Θεσσαλονίκης και γεώτρησης του δήμου Σίνδου. Η εκκένωση των υδατοσυλλογών θα γίνεται μέσω αγωγού στο Γαλλικό ποταμό.
Παράλληλα, προτείνονται υποδομές περιβαλλοντικής ενημέρωσης στο χώρο υποδοχής και ενημέρωσης επισκεπτών. Οι υποδομές αυτές περιλαμβάνουν: ένα περίπτερο πληροφόρησης, το οποίο θα λειτουργεί και ως εκθεσιακός χώρος μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων, μία μικρή αίθουσα σεμιναρίων και προβολών καθώς και έναν χώρο εργαστηρίου όπου θα πραγματοποιούνται δράσεις επίδειξης σχετικές με τις οικολογικές διεργασίες των υγροτόπων, την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων των υγροτόπων και τη χρήση εναλλακτικών μορφών ενέργειας στην αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων (συνολικός ενδεικτικός προϋπολογισμός που καταρτίστηκε στην προμελέτη 26.400.000 δρχ).
Ο σχεδιασμός του χώρου στην παραποτάμια έκταση του Γαλλικού ποταμού παράλληλα με την αποκατάσταση των υγροτοπικών λειτουργιών λαμβάνει υπόψη του μια πολύ συγκεκριμένη δραστηριότητα: την εκπαιδευτική περιήγηση σε έναν υπό προστασία χώρο ενός πλήθους επισκεπτών νεαρής κυρίως ηλικίας (μαθητών) και την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του φυσικού περιβάλλοντος με τρόπο που δε θα δημιουργήσει αρνητικές επιπτώσεις. Προτείνονται παρεμβάσεις ήπιας μορφής όπως μονοπάτια, θέσεις θέας, θέσεις ξεκούρασης και χώροι στάθμευσης, κατάλληλα διαμορφωμένοι. Πρόσθετος εξοπλισμός από πινακίδες σήμανσης και κάδους απορριμμάτων.
Ο χώρος υποδοχής και ενημέρωσης των επισκεπτών προτείνεται να διαμορφωθεί σε πάρκο σχεδιασμένο με τη λογική του φυσικού τοπίου (συνολικός ενδεικτικός προϋπολογισμός που καταρτίστηκε στην προμελέτη 27.500.000 δρχ).
Τέλος, προτείνεται η επαναγκατάσταση της βλάστησης στο χώρο αποκατάστασης των υγροτοπικών λειτουργιών του Γαλλικού ποταμού (συνολικός ενδεικτικός προϋπολογισμός που καταρτίστηκε στην προμελέτη 44.500.000 δρχ).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζουν τα περισσότερα είδη της άγριας χλωρίδας και πανίδας προέρχεται από τη ρύπανση, τον κατακερματισμό και την απομόνωση των οικοτόπων. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση οι οικότοποι δεν θα ευνοούν την ανάπτυξη και διατήρηση κανενός είδους ζωής και επίσης θα περιοριστούν υπερβολικά, με αποτέλεσμα την απώλεια των ζωνών σύνδεσης μεταξύ των με κίνδυνο εξαφάνισης ορισμένων ειδών καθώς θα είναι αδύνατη η απαραίτητη μετανάστευση ή μετακίνηση αυτών.
Η εντατική γεωργία είναι ένα από τα κυριότερα αίτια για τη μείωση ης βιολογικής ποικιλότητας. Η αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων με σκοπό τη μεγιστοποίηση των αποδόσεων και μόνο, επιφέρουν μια σειρά προβλημάτων και δημιουργούν εμφανείς πια απειλές στη χλωρίδα και πανίδα.
Ο σύνθετος χαρακτήρας των προβλημάτων και απειλών που αντιμετωπίζουν οι υδάτινοι πόροι, καθιστούν αναγκαία την επιτάχυνση των διαδικασιών προστασίας τους. Στην κατεύθυνση αυτή, υπογραφή των σχετικών ΚΥΑ αποτελεί βασική προϋπόθεση(Αναπτυξιακή Εταιρία Νομού Θεσσαλονίκης. 1996) .
Γαλλικός ποταμός 